Πρώτη δημοσίευση στο blog Λυκαυγές μου στο Pathfinder 8/10/2006
ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΕΠΙΚΑΙΡΟ!
http://www.enet.gr/online/online_hprint?q=%E1%ED%F4%E9%F0%ED%E5%F5%EC%E1%F4%E9%EA%EF%DF+%26+%F7%FE%F1%EF%E9&a=&id=55180744
Ακολουθώντας την αφήγηση ενός βαθιά απαισιόδοξου συγγραφέα, όπως ο Τόμας Μπέρνχαρντ, και μιμούμενοι την εξαιρετική φωνή του, θα κατονομάσουμε -έχοντας υπόψη το μάταιο του πράγματος- ορισμένους χώρους, από εκείνους ειδικά που θα περίμενε κανείς να είναι οι κατ' εξοχήν χώροι του πνεύματος, καθότι δημόσιοι κι άρα δεκτικοί στις εντάσεις και τα απρόβλεπτα του ζωντανού διαλόγου.
*Τηλεοπτικά στούντιο. Εχει ειπωθεί εκατοντάδες φορές ότι για τα τηλεοπτικά ήθη πολιτισμός έχει βαφτιστεί το ευτελές, το ρηχό, το κενό περιεχομένου, το εμπορικό εν τέλει. Η λέξη κουλτούρα έχει γίνει συνώνυμη ενός οικτιρμού για το πνεύμα και τους φορείς του. Ο κουλτουριάρης, όπως ονομάζεται υποτιμητικά κάποιος που διαβάζει, εκδηλώνει ενδιαφέρον για τέχνες κ.λπ., υπηρετεί ένα στερεότυπο που θέλει να τον καταστήσει γραφική φιγούρα, εκτός χώρου και χρόνου. Βεβαίως μέσα από την οθόνη κανείς δεν αναλαμβάνει την υπεράσπιση του πνεύματος, καθώς όσοι επιχείρησαν να το κάνουν αντιμετώπισαν την καθολική δυσθυμία των παραγωγών. Στην τηλεόραση το πνεύμα πουλάει μόνο όταν φωνάζει (με εξαίρεση τη λαϊκή έκφραση του ποδοσφαιρικού αναλυτή με τη χαρακτηριστική οδοντοστοιχία).
*Διαδικτυακά φόρουμ. Εδώ ο δημόσιος διάλογος εξαντλείται σε αντιπαραθέσεις γυμνασιακού επιπέδου. Κρυμμένοι πίσω από το ψευδώνυμό τους, οι κυβερνοναύτες συμμετέχουν σε μια προσομοίωση συζήτησης, σε μια εικονική μορφή αρχαίας αγοράς. Παρότι στόχος γενικά εν λόγω τόπων είναι η ανταλλαγή ιδεών, το μόνο που επιτυγχάνεται είναι μια ακατάσχετη επιθετική μωρολογία: αυτό είναι το αποτέλεσμα του να λες οτιδήποτε χωρίς καμία συνέπεια ή δέσμευση.
*Δημοσιογραφικά γραφεία. Στο όνομα της πληροφόρησης, της διακίνησης ειδήσεων, τα συντακτικά τμήματα, κι όχι μόνο, των περιοδικών και των εφημερίδων έχουν μετατραπεί σε αντιπνευματικές κοιτίδες περίθαλψης πληροφοριομανών.
*Εκδοτικοί οίκοι. Η εκτεταμένη εμπορευματοποίηση του πνευματικού προϊόντος εκτοπίζει κάθε ουσιαστική τοποθέτηση. Στους χώρους αυτούς συζητιούνται κυρίως οικονομικά θέματα, για τα υπόλοιπα, βαθύτερης τάξης, μιλά το προϊόν.
*Κινηματογράφοι - θέατρα - βιβλιοπωλεία. Με αφορμή την επίφαση συμμετοχής στα πολιτιστικά δρώμενα οι φίλοι της τέχνης βρίσκουν την ευκαιρία να μοιραστούν τις αγωνίες τους, όπως για παράδειγμα το αν θα προλάβουν να δουν την τελευταία παράσταση του τάδε. Η ενημέρωση παίζει κι εδώ το σημαντικότερο ρόλο, ενώ η κριτική τού μ' αρέσει/δεν μ' αρέσει απαλλάσσει τους ομιλώντες από τους κινδύνους της επιδερμικής έστω, αλλά χρονοβόρας ανάλυσης.
*Διάδρομοι γενικά. Οι χώροι αυτοί αποδεικνύονται ως οι πλέον αντιπνευματικοί, καθώς επιτρέπουν στα υποκείμενα μια μετακίνηση ανάλογη προς εκείνη της private, όπως λένε, διαδικτυακής συνομιλίας. Στο διάδρομο αποσύρεται κανείς προκειμένου να συζητήσει ένα θέμα μακριά από το συρφετό, επιλέγοντας το συνομιλητή του. Αντικείμενο του εν λόγω ψίθυρου μπορεί να είναι οτιδήποτε - γι' αυτό και είναι συχνά πολύ πιθανό να συμβεί μια ανάπαντεχα σοβαρή κουβέντα.
*Αίθουσες διαλέξεων. Μονόλογοι, θορυβώδεις, άστοχες ως ανεδαφικές παρεμβάσεις, ανία συνθέτουν το σκηνικό των κατ' όνομα μόνο πνευματικών συνάξεων. Σ' αυτούς τους χώρους επισημοποιούνται ορισμένοι από τους πιο δημοφιλείς χαρακτηρισμούς που αφορούν τους «πνευματικούς» ανθρώπους: άτολμοι, βαρετοί και δυσκοίλιοι. Εντούτοις, για την αποφυγή παρεξηγήσεων, όσον αφορά τα παραπάνω παραδείγματα υπάρχουν φυσικά και εξαιρέσεις. Με πολύ πιο εκλεπτυσμένο χιούμορ.
ΜΑΝΩΛΗΣ ΑΝΔΡΙΩΤΑΚΗΣ mandri@enet.gr
ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΕΠΙΚΑΙΡΟ!
Κυριακή, 8 Οκτωβρίου 2006
Αντιπνευματικοί χώροι
http://www.enet.gr/online/online_hprint?q=%E1%ED%F4%E9%F0%ED%E5%F5%EC%E1%F4%E9%EA%EF%DF+%26+%F7%FE%F1%EF%E9&a=&id=55180744
Αντιπνευματικοί χώροι
Πού θα εντοπίσετε «πνευματικούς ανθρώπους» να μεριμνούν για ανούσια πράγματα;
Ενας χώρος, στην έκταση και το βάθος του οποίου το πνεύμα υφίσταται από μερικό ώς τελεσίδικο πνιγμό είναι αναντίρρητα ένας αντιπνευματικός χώρος. Με τον πρόχειρο αυτό ορισμό επιχειρούμε ειρωνικά την κύκλωση μιας έννοιας αυθαίρετης όσο το ίδιο το πνεύμα, κι απαραίτητης ωστόσο για να ονομαστεί ο εξοστρακισμός των ιδιαιτεροτήτων της σκέψης, της δράσης και της συζήτησης.
 |
*Τηλεοπτικά στούντιο. Εχει ειπωθεί εκατοντάδες φορές ότι για τα τηλεοπτικά ήθη πολιτισμός έχει βαφτιστεί το ευτελές, το ρηχό, το κενό περιεχομένου, το εμπορικό εν τέλει. Η λέξη κουλτούρα έχει γίνει συνώνυμη ενός οικτιρμού για το πνεύμα και τους φορείς του. Ο κουλτουριάρης, όπως ονομάζεται υποτιμητικά κάποιος που διαβάζει, εκδηλώνει ενδιαφέρον για τέχνες κ.λπ., υπηρετεί ένα στερεότυπο που θέλει να τον καταστήσει γραφική φιγούρα, εκτός χώρου και χρόνου. Βεβαίως μέσα από την οθόνη κανείς δεν αναλαμβάνει την υπεράσπιση του πνεύματος, καθώς όσοι επιχείρησαν να το κάνουν αντιμετώπισαν την καθολική δυσθυμία των παραγωγών. Στην τηλεόραση το πνεύμα πουλάει μόνο όταν φωνάζει (με εξαίρεση τη λαϊκή έκφραση του ποδοσφαιρικού αναλυτή με τη χαρακτηριστική οδοντοστοιχία).
*Διαδικτυακά φόρουμ. Εδώ ο δημόσιος διάλογος εξαντλείται σε αντιπαραθέσεις γυμνασιακού επιπέδου. Κρυμμένοι πίσω από το ψευδώνυμό τους, οι κυβερνοναύτες συμμετέχουν σε μια προσομοίωση συζήτησης, σε μια εικονική μορφή αρχαίας αγοράς. Παρότι στόχος γενικά εν λόγω τόπων είναι η ανταλλαγή ιδεών, το μόνο που επιτυγχάνεται είναι μια ακατάσχετη επιθετική μωρολογία: αυτό είναι το αποτέλεσμα του να λες οτιδήποτε χωρίς καμία συνέπεια ή δέσμευση.
*Δημοσιογραφικά γραφεία. Στο όνομα της πληροφόρησης, της διακίνησης ειδήσεων, τα συντακτικά τμήματα, κι όχι μόνο, των περιοδικών και των εφημερίδων έχουν μετατραπεί σε αντιπνευματικές κοιτίδες περίθαλψης πληροφοριομανών.
*Εκδοτικοί οίκοι. Η εκτεταμένη εμπορευματοποίηση του πνευματικού προϊόντος εκτοπίζει κάθε ουσιαστική τοποθέτηση. Στους χώρους αυτούς συζητιούνται κυρίως οικονομικά θέματα, για τα υπόλοιπα, βαθύτερης τάξης, μιλά το προϊόν.
*Κινηματογράφοι - θέατρα - βιβλιοπωλεία. Με αφορμή την επίφαση συμμετοχής στα πολιτιστικά δρώμενα οι φίλοι της τέχνης βρίσκουν την ευκαιρία να μοιραστούν τις αγωνίες τους, όπως για παράδειγμα το αν θα προλάβουν να δουν την τελευταία παράσταση του τάδε. Η ενημέρωση παίζει κι εδώ το σημαντικότερο ρόλο, ενώ η κριτική τού μ' αρέσει/δεν μ' αρέσει απαλλάσσει τους ομιλώντες από τους κινδύνους της επιδερμικής έστω, αλλά χρονοβόρας ανάλυσης.
*Διάδρομοι γενικά. Οι χώροι αυτοί αποδεικνύονται ως οι πλέον αντιπνευματικοί, καθώς επιτρέπουν στα υποκείμενα μια μετακίνηση ανάλογη προς εκείνη της private, όπως λένε, διαδικτυακής συνομιλίας. Στο διάδρομο αποσύρεται κανείς προκειμένου να συζητήσει ένα θέμα μακριά από το συρφετό, επιλέγοντας το συνομιλητή του. Αντικείμενο του εν λόγω ψίθυρου μπορεί να είναι οτιδήποτε - γι' αυτό και είναι συχνά πολύ πιθανό να συμβεί μια ανάπαντεχα σοβαρή κουβέντα.
*Αίθουσες διαλέξεων. Μονόλογοι, θορυβώδεις, άστοχες ως ανεδαφικές παρεμβάσεις, ανία συνθέτουν το σκηνικό των κατ' όνομα μόνο πνευματικών συνάξεων. Σ' αυτούς τους χώρους επισημοποιούνται ορισμένοι από τους πιο δημοφιλείς χαρακτηρισμούς που αφορούν τους «πνευματικούς» ανθρώπους: άτολμοι, βαρετοί και δυσκοίλιοι. Εντούτοις, για την αποφυγή παρεξηγήσεων, όσον αφορά τα παραπάνω παραδείγματα υπάρχουν φυσικά και εξαιρέσεις. Με πολύ πιο εκλεπτυσμένο χιούμορ.
ΜΑΝΩΛΗΣ ΑΝΔΡΙΩΤΑΚΗΣ mandri@enet.gr
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 16/04/2003
Copyright © 2006 Χ. Κ. Τεγόπουλος Εκδόσεις Α.Ε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου