Η «παγωμένη μουσική» του Παρθενώνα

Οι Πυθαγόριοι είχαν εξερευνήσει και συνδέσει την αρμονική τους Θεωρία των Πλανητικών Σφαιρών με τη Μουσική και με την Ψυχή. Η σχέση ψυχής και πλανητών κατ΄ αυτούς ανάγεται σε μία ανώτερης μορφής εσωτερική κατάδυση, σε μιά αστρική περιπλάνηση στις ρίζες του όντος, εκεί όπου η τραγική αγωνία του ανθρώπου, μπροστά στην αδυναμία του να συλλάβει με την διανόηση την ασυλληπτότητα του Απείρου και του Απέραντου, μετατρέπεται σε πόνο, από τον οποίο επιδιώκει να απολυτρωθεί με την πνευματική ικεσία και την ψυχική έκσταση. Μ΄ αυτόν τον τρόπο η πυθαγόρεια προοπτική αναγωγής της ψυχής στη σφαίρα της πνευματικότητας αποσπάται από το ιδεώδες του ελληνικού ορθολογισμού και καταλήγει στο χώρο της Μαγείας. Όμως καθ΄ ημάς η υπέρβαση του συγκεκριμένου ορθολογισμού μας οδηγεί σε ένα άλλο επίπεδο πνευματικότητας, την διονυσιακή υπέρβαση, που ήρθε σαν αναπόσπαστο συμπλήρωμα της απολλώνιας συμμετρίας μέσα στην οποία αποκρυσταλλώνεται η έννοια του αισθητικά Ωραίου.

Πιστή αντανάκλαση της Συμπαντικής Αρμονίας βρίσκεται στην αρμονική συνήπαρξη και μέθεξη μεταξύ Απολλώνιου και Διονυσιακού Πνεύματος. Το αποτέλεσμα της τόσο στον τομέα της Σκέψης και της Φιλοσοφίας όσο προ πάντος στον τομέα της Τέχνης αποτελεί ίσως το τελειότερο πρότυπο της λειτουργίας του Νόμου της Συμπαντικής Αρμονίας μέσα στην ανθρώπινη δημιουργία.

Ο Γκαίτε απεκάλεσε τον Παρθενώνα «παγωμένη μουσική». Όμως γιά τον Μίκη Θεοδωράκη ο Παρθενώνας, το αριστούργημα του Ικτίνου, είναι διακεκαυμένη, εκκωφαντική, ζώσα και συγχρόνως ουράνια θεϊκή μουσική. Η πιστότερη αποκάλυψη σε μάρμαρο του Νόμου της Συμπαντικής Αρμονίας. Το πρότυπο των αναλογιών του Ωραίου. Και γι΄ αυτό συγκινεί τόσο βαθιά τον κάθε άνθρωπο κάθε φυλής, μόρφωσης και εποχής, καθώς -φαίνεται- μέσα σε κάθε άνθρωπο υπάρχει το είδωλο της Συμπαντικής Αρμονίας, που ξυπνά, ερεθίζεται και διεγείρεται μπροστά στα έργα Τέχνης που αντανακλούν πιστά τους Νόμους της. Όσο πιό τέλεια είναι τα έργα αυτά ως προς την αντιστοιχία τους με την Ουράνια Αρμονία, τόσο περισσότερο ερεθίζουν τα είδωλα του Ωραίου, που υπάρχουν σε κάθε άνθρωπο, ως η μεγαλύτερη -πιστεύει- δωρεά της ζωής προς τον άνθρωπο, με σκοπό να τον θεοποιήσει ενώνοντάς τον με το Κέντρο της Συμπαντικής Αρμονίας. Με το Έν. Την Αρχή και το Τέλος. Τον Θείο Νόμο. Τον Θεό.

Μικρό απόσπασμα από την βιωματική αυτοβιογραφία του Μίκη Θεοδωράκη που φιλοξενεί το περιοδικό ΔΑΥΛΟΣ στο τεύχος του Νοε.06

==========================================================

Μιά σκέψη μικρή, φευγαλέα, περνά από τον νου μου... Οι ελάχιστες φορές που ένιωσα τον εαυτό μου, ταξίδεψα εντός του, γιά να βρεθώ αμέσως σε ένα κόσμο απέραντο, αέναο, μέσα σε μιά αρμονική χαωτική κατάσταση... Χορεύοντας πραγματικά ένα ζεϊμπέκικο, και όχι προσποιούμενος ότι το κάνω, βγάζοντας τις κινήσεις από εντός μου, αδιαφορώντας, στην ουσία μη καν αισθανόμενος, την παρουσία των γύρω μου, σε ένα διονυσιακό πάθος, μέθη, δίνοντας μου την ευκαιρία, σπάνια και γι΄ αυτό υπερπολύτιμη, μικρών στιγμών, απειροελάχιστων, πραγματικής αυτοσυγκέντρωσης και επαφής, έστω και με τις παρυφές, της Συμπαντικής Αρμονίας, του Είναι...